TIN ĐỜI SỐNG
SUDAN Các chiến binh Sudan, có lẽ thuộc phe RSF, ăn mừng cái chết của kẻ thù. Họ cầm đầu kẻ thù bị chặt đứt trên tay và hô vang khẩu hiệu chiến thắng trước ống kính máy quay.
Xung đột hiện tại ở Sudan cực kỳ tàn khốc, và những cảnh quay tương tự gần đây đã trở nên rất phổ biến. Kể từ năm 2023, một cuộc nội chiến đã diễn ra ác liệt tại đây giữa quân đội quốc gia và lực lượng RSF vũ trang. Gần đây, RSF đã chiếm được El Fasher, thủ phủ của bang Bắc Darfur. Động thái này được coi là một bước leo thang lớn của cuộc xung đột, bởi nó đồng nghĩa với việc RSF đã giành được quyền kiểm soát toàn bộ khu vực phía tây Sudan và do đó mở ra các tuyến đường tiếp tế mới từ Libya.
CẢNH PHỤ NỮ TRẺ EM BỎ CHẠY TÁN LOẠN KHI THẤY PHIẾN QUÂN SUDAN :
Cả hai bên đều cáo buộc lẫn nhau về tội ác chống lại loài người, điều không may xảy ra gần như hàng ngày ở Sudan. Và cả hai bên đều dính máu. Nạn nhân của họ thường là thường dân vô tội. Đôi khi, chỉ cần nghi ngờ đối phương hợp tác với kẻ thù là đủ cho một cuộc hành quyết tàn bạo.
SUDAN – THÁNG 10, 2025 Một nhóm ít nhất năm thường dân đã bị các thành viên của nhóm bán quân sự Lực lượng Hỗ trợ Nhanh (RSF) hành quyết. Mặc dù động cơ chính xác của vụ hành quyết vẫn chưa được biết, nhưng nhiều khả năng họ bị cáo buộc hợp tác với lực lượng chính phủ Sudan. Hiện nay, sau khi RSF mở rộng ảnh hưởng, các tội ác chiến tranh nhắm vào thường dân đang xảy ra thường xuyên hơn bao giờ hết.
SUDAN: Các thành viên của nhóm phiến quân chống chính phủ RSF đã thực hiện một vụ hành quyết hàng loạt thường dân bị bắt giữ ở đâu đó phía nam đất nước. Mặc dù động cơ chính xác vẫn chưa được biết, nhưng có thể giả định rằng họ bị tình nghi hợp tác với lực lượng chính phủ.
Các thành viên của Lực lượng Vũ trang Sudan (SAF) đã hành quyết một số thường dân bị tình nghi hợp tác với RSF. Không qua xét xử, họ bị lôi ra đường và bị bắn nhiều phát bằng súng trường tấn công trước sự chứng kiến của nhiều người.
Từ năm 2023, Sudan đã chìm trong một cuộc nội chiến tàn khốc. Cuộc chiến nổ ra nhằm giành quyền kiểm soát quyền lực chính trị và quân sự sau khi Tổng thống Omar al-Bashir bị lật đổ vào năm 2019. Cuộc xung đột này đặt SAF vào thế đối đầu với RSF, với việc cả hai nhóm đều phạm tội ác chiến tranh và vi phạm nhân quyền, những tội ác cần phải được giám sát và cuối cùng phải chịu trách nhiệm.
Hành trình địa ngục thoát khỏi ‘cánh đồng chết’ ở Sudan
Để thoát khỏi cuộc thảm sát đẫm máu ở thành phố El Fasher, người Sudan phải đi bộ nhiều ngày giữa sa mạc, đối mặt vô số hiểm nguy trên đường.
Hàng chục nghìn người đã cố gắng thoát khỏi El Fasher, thủ phủ bang Bắc Darfur, Sudan, sau khi Lực lượng Hỗ trợ Nhanh (RSF), nhóm vũ trang đối đầu với quân đội chính phủ, chiếm thành phố này hôm 26/10 và bắt đầu cuộc thảm sát quy mô lớn.
Để thoát khỏi cảnh bị bắn giết trong thành phố, họ phải băng qua những khu vực trống trải xung quanh và tìm đường đến thị trấn Tawila, cách El Fasher khoảng 65 km. Hành trình này nguy hiểm đến mức những khu vực đó được gọi là “cánh đồng chết”, nơi các tay súng RSF sẵn sàng truy đuổi và hạ sát dân thường đang tháo chạy.
“Thi thể nằm la liệt khắp nơi. Nhiều người còn bị xe cán qua”, Saeeda, 28 tuổi, người phụ nữ đã đến được Tawila, cho biết. “Khi chúng tôi đang đi trên đường, họ đến bắt các cô gái trong nhóm, chọn lấy vài người rồi lôi đi”.
Lời kể của những người tháo chạy được khỏi El Fasher những ngày gần đây cho thấy RSF đã tiến hành một chiến dịch hủy diệt trên diện rộng ở thành phố, biến nơi đây thành địa ngục.
Hàng trăm người đến khu tị nạn tại Tawila với những vết thương do đạn bắn và không ít người có dấu hiệu bị tra tấn, theo các nhân viên y tế địa phương. Trẻ em thường được đưa đến không phải bởi cha mẹ mà bởi những người lạ cùng chạy trốn. Cha mẹ các em có thể đã chết ở El Fasher hoặc bị giết trên đường bỏ chạy. Hiện tại, hàng nghìn người vẫn mất tích.
“Câu hỏi của chúng tôi rất đơn giản: Họ ở đâu? Những người còn lại đang ở đâu? Điều này vô cùng đáng lo ngại và đáng sợ”, Sylvain Penicaud, lãnh đạo bệnh viện Bác sĩ Không Biên giới ở Tawila, nói. “Chúng tôi sợ rằng họ đang bị bắt để tống tiền hoặc đã bị sát hại”.
Tổ chức Di cư Quốc tế ước tính khoảng 70.000 người đã tìm cách thoát khỏi El Fasher kể từ khi thành phố thất thủ, nhưng chưa đầy 10.000 người đến được điểm ẩn náu an toàn ở Tawila.
Một người đàn ông kể rằng anh và vợ cùng khoảng 300-400 gia đình đã dừng chân nghỉ ngơi tại một trường học ở Geurnei sau khi thoát khỏi El Fasher. “Các tay súng đến, yêu cầu thanh niên ra khỏi hàng, rồi hành quyết họ ngay trước mặt chúng tôi”, người này kể. “Tôi đã chứng kiến 18 người bị giết như vậy, và sau đó phải dùng tay không để chôn cất họ”.
Ảnh vệ tinh hôm 30/10 cho thấy nhiều đống đất giống mộ mới đắp cạnh trường học ở Geurnei.
Phần lớn thế giới, kể cả Liên Hợp Quốc, đến nay vẫn chưa biết quy mô chính xác của cuộc thảm sát đang diễn ra bên trong và xung quanh El Fasher, nơi liên lạc phần lớn đã bị cắt đứt.
“Họ đối xử với chúng tôi rất tàn bạo, đánh đập, hành quyết. Một số người bị đưa đi chỉ vì màu da”, Nasreldin, cư dân El Fasher đã trốn tới Tawila cùng con, kể. “Bất kỳ ai rời khỏi thành phố đều bị coi là kẻ thù của RSF. Chỉ cần bạn da đen, họ sẽ mặc định coi bạn là lính thuộc quân đội Sudan hoặc thuộc về chế độ cũ”.
Trong một diễn biến đáng báo động, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) tuần trước xác minh được RSF đã tấn công vào bệnh viện cuối cùng còn hoạt động của El Fasher, giết chết hơn 450 người. Và hôm 3/11, hệ thống phân loại an ninh lương thực toàn cầu IPC đã tuyên bố nạn đói đang diễn ra ở thành phố.
“Họ đã hành quyết một số người khi xông vào bệnh viện, những người khác tỏa đi ẩn náu ở khắp nơi nên những kẻ tấn công không tìm thấy”, Saeeda, một trong các nhân chứng, nhớ lại.
Khi Saeeda rời khỏi bệnh viện, nơi người phụ nữ tìm tới để trú ẩn vì nhà của cô đã bị pháo kích, “xác chết ở khắp mọi nơi”.
“Chúng tôi lang thang suốt hai ngày. Khi pháo kích trở nên dữ dội hơn, chúng tôi lại trốn vào một tòa nhà nào đó. Khi tòa nhà bị nhắm mục tiêu, chúng tôi lại chạy và trốn ở nơi khác. Có rất nhiều người chết trong lúc chúng tôi bỏ chạy như vậy”, Fatima, 48 tuổi, kể về cuộc tấn công của RSF vào El Fasher nhằm kiểm soát thành phố.
Theo Hội đồng Tị nạn Na Uy, thoát khỏi El Fasher là một hành trình gian khổ, nơi người dân liên tục bị các tay súng rình rập, thường xuyên đối mặt nguy cơ bị bắt, tống tiền, quấy rối hay bạo lực tình dục. Nhiều người phải chịu đói trên suốt quãng đường, chấp nhận ăn thức ăn gia súc để sống sót.
Cậu bé 12 tuổi Abdiwahab khóc nức nở khi kể lại những gì đã xảy ra với em khi chạy trốn khỏi El Fasher. Rời thành phố hôm 26/10 cùng cha và các anh chị, sau ba ngày đi bộ, Abdiwahab đến được Tawila nhưng chỉ có một mình.
“Hỗn loạn khiến cháu lạc mất mọi người. Giờ chỉ có mình cháu ở đây”, Abdiwahab nói. “Cháu nhiều lần bị RSF bắt trên đường. Họ đánh đập, hành hạ cháu, cho rằng cháu là gián điệp”.
Theo lời Abdiwahab, các tay súng RSF đã bắt mẹ và chị của em khoảng một tháng trước, nhưng hiện em không biết họ còn sống hay không.
Ali, người đã trở thành tình nguyện viên cứu trợ ở Tawila sau khi chạy trốn khỏi El Fasher hơn hai tuần trước, đang nhận trách nhiệm trông nom Abdiwahab.
Theo Ali, cậu bé có dấu hiệu sang chấn tâm lý, sợ hãi rằng bất kỳ ánh sáng nào xuất hiện vào ban đêm cũng đều là xe của RSF đang đến bắt mình. “Cậu bé nhìn thấy ánh sáng ở xa và ghì chặt lấy tôi, la hét, cơ thể cứng đơ lại”, anh mô tả.
Ali cho hay mỗi ngày đều có nhiều trẻ em đến trại tị nạn một mình, trong đó nhiều em mất cha mẹ trên đường di tản.
“Mới hôm qua, có hai bé sinh đôi khoảng 10 tuổi đến cùng một phụ nữ. Người này cho biết cha mẹ của các em đã chết trên đường đi”, Ali nói. “Mọi thứ thật khủng khiếp. Mọi người đến với tình trạng rất khác nhau, một số bị thương tích và suy dinh dưỡng. Không ít người van xin chúng tôi đi cứu những người khác đang ở trên đường vì nhiều người đã chết khi cố gắng đến Tawila”.
Một cậu bé đến Tawila tuần trước cho hay cha mẹ và các anh chị của em đều thiệt mạng trong cuộc tấn công của RSF khi họ cố gắng trốn khỏi El Fasher. Với bàn chân bị thương, cậu bé lang thang một mình đến cổng phía bắc thành phố và được những người di tản khác đưa lên xe tải đến Tawila.
“Giờ cháu trơ trọi ở đây”, cậu bé nói. “Ban đêm, cháu sẽ tìm đến nơi mọi người tụ tập ngủ cùng nhau rồi nằm gần họ. Cháu ước có ai đó giúp cháu”.
Vũ Hoàng (Theo BBC, AFP, Reuters)
Vụ thảm sát tại Sudan: Hội đồng Nhân quyền LHQ họp khẩn
Tại Geneva, ngày 6/11, Hội đồng Nhân quyền Liên Hợp Quốc (LHQ) thông báo sẽ tổ chức phiên họp khẩn vào tuần tới về tình hình tại thành phố El-Fasher của Sudan, nơi đang bị tàn phá nặng nề sau khi bị lực lượng Hỗ trợ nhanh (RSF) chiếm đóng.
Thông báo cho biết phiên họp khẩn sẽ diễn ra sau khi có yêu cầu chính thức từ Anh, Đức, Ireland, Hà Lan và Na Uy. Hiện sự kiện đã nhận được sự ủng hộ của 24 thành viên Hội đồng Nhân quyền LHQ.
Nhiều vụ việc vi phạm nghiêm trọng quyền con người tại Sudan
Lực lượng bán quân sự RSF giành quyền kiểm soát thành phố chiến lược El-Fasher từ tháng trước và đã có nhiều báo cáo về các vụ hành quyết, bạo lực tình dục, cướp bóc, tấn công nhân viên cứu trợ cũng như bắt cóc xảy ra ở trong và xung quanh thành phố này. Ngoài ra, bạo lực cũng đã khiến hơn 65.000 người phải di tản.
Tuần trước, WHO vừa báo cáo về “vụ thảm sát hơn 460 bệnh nhân và nhân viên y tế” tại bệnh viện cuối cùng còn hoạt động ở El-Fasher. LHQ cũng xác nhận việc đã có ít nhất 25 phụ nữ bị hãm hiếp tập thể sau khi các tay súng RSF tiến vào nơi trú ẩn dành cho những người di tản gần Đại học El-Fasher ở phía tây thành phố.
Trong một thông báo gần đây của RSF, lực lượng này đã đồng ý với đề xuất ngừng bắn nhân đạo ở Sudan nhằm giải quyết những hậu quả chiến tranh đối với dân thường và bảo đảm cung cấp viện trợ nhân đạo khẩn cấp.
Thù hận và đấu đá châm ngòi cuộc thảm sát ở Sudan
Sudan, quốc gia năm ở Đông Bắc châu Phi, năm 2019 chứng kiến cuộc cách mạng kết thúc ba thập kỷ cầm quyền của cựu Tổng thống Omar al-Bashir, dẫn đến việc thành lập chính phủ chuyển tiếp do Thủ tướng Abdalla Hamdok đứng đầu.
Tuy nhiên, xung đột bùng lên khi quân đội Sudan (SAF) trung thành với Tướng Abdel Fattah al-Burhan hợp tác với RSF do Tướng Mohamed Hamdan Dagalo lãnh đạo để lật đổ chính quyền của Thủ tướng Hamdok.
Với sự hậu thuẫn của quân đội, Tướng al-Burhan trở thành lãnh đạo trên thực tế của quốc gia, nhưng ngọn lửa bạo lực không lắng xuống, bởi RSF và các nhóm đồng minh năm 2023 tuyên bố thành lập một chính phủ song song do Tướng Dagalo đứng đầu, không được quốc tế công nhận.
Tâm điểm tranh giành gần đây giữa hai phe là thành phố El Fasher, thủ phủ bang Bắc Darfur, thành trì cuối cùng của quân đội chính phủ ở vùng Darfur ở phía tây Sudan.
RSF muốn đánh chiếm bằng được El Fasher để kiểm soát hoàn toàn khu vực. Trong 18 tháng qua, các tay súng RSF đã tăng cường chiến dịch tấn công El Fasher, cắt đứt hầu hết tuyến tiếp tế, hậu cần cho thành phố.
Lực lượng phòng thủ El Fasher là một đơn vị quân đội Sudan cùng các nhóm dân quân đồng minh người Darfuri. Họ đồn trú tại một căn cứ gần sân bay thành phố, chống lại các cuộc tấn công của RSF.
Khi RSF khép dần vòng vây, quân đội Sudan bên trong thành phố phản ứng bằng cách đắp một lũy đất bao quanh thành phố, với khoảng 250.000 dân thường mắc kẹt bên trong, không thể tiếp cận thực phẩm hay các nhu yếu phẩm khác.
Tại bệnh viện cuối cùng còn hoạt động ở thành phố, các bác sĩ phải dùng thức ăn gia súc để chăm sóc những bệnh nhi suy dinh dưỡng. Điều kiện sống trong thành phố vô cùng tồi tệ, khi nạn đói lan tràn, nhưng không ai đầu hàng, do lo sợ nguy cơ bị RSF tàn sát, Michelle Gavin, chuyên gia nghiên cứu về châu Phi tại Hội đồng Quan hệ đối ngoại, cho hay.
Đến ngày 26/10, El Fasher thất thủ, khi các tay súng RSF, sử dụng thiết giáp và xe bọc thép, tràn qua lũy đất và các chỉ huy đơn vị đồn trú của quân đội Sudan rút lui. Nhưng việc quân đội Sudan rút lui không ngăn được vụ thảm sát xảy ra. Các tay súng RSF đã nhanh chóng trút cơn cuồng nộ của mình xuống dân thường và hàng binh đang mắc kẹt trong thành phố.
WHO hôm 30/10 cho biết RSF đã bắn chết hơn 460 bệnh nhân cùng người thân của họ ngay trong bệnh viện duy nhất còn hoạt động tại El Fasher, bắt cóc 6 nhân viên y tế.
ABC News ngày 31/10 dẫn hình ảnh vệ tinh được Trung tâm Nghiên cứu nhân đạo (HRL) thuộc Trường Y tế Công cộng Yale xác minh cho thấy những cụm thi thể bị chất đống nhiều đến mức máu nhuộm đỏ vùng đất trong khuôn viên bệnh viện duy nhất của thành phố, khắp các khu dân cư, ngoại ô, những khu vực gần căn cứ quân đội.
